ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΗΣΗ ΟΜΙΛΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΕΑΝΟΣ 2005

ΕΙΣΗΓΗΣΗ  ΣΤΗΝ ΗΜΕΡΙΔΑ ΤΟΥ ΟΜΙΛΟΥ ΚΟΜΟΤΙΝΗ   21-08-2005

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο σύγχρονος κόσμος δεν αφήνει περιθώρια για ένδοξες μοναχικές πορείες , για οάσεις στην έρημο, για ευημερούντα νησιά στον Ωκεανό. Επιβάλλει συλλογικότητα , συμπληρωματικότητα και συμμετοχικότητα.
Το επισημαίνω αυτό ξεκινώντας την ομιλία μου  εδώ στην καρδιά της Θράκης , την ακριτική γωνιά της Ελλάδος για να τονίσω ότι μόνο ασπαζόμενοι αυτό το αξίωμα  μπορούμε να αποβλέπουμε στην ανάπτυξή της περιοχής μας.
Μια άλλη αρχή είναι ότι ο ρόλος του κράτους και των διοικητικών δομών πρέπει να εξυπηρετούν 3 βασικούς στόχους για τον πολίτη.
•    Ανάπτυξη και ευημερία
•    Ποιότητα ζωής και περιβάλλον
•    Ελκυστικότητα για κεφάλαια και επισκέπτες
Όμως η σημερινή πολυπλοκότητα της οικονομία και της κοινωνίας επιζητούν ένα πιο αποτελεσματικό κράτος. Αυτό το σύγχρονο κράτος απαιτεί μια θεσμοθετημένη συμμετοχική δημοκρατία που θα ωθεί τους πολίτες να είναι ενεργοί.
π.χ. οι έλληνες μετανάστες ενώ είναι άριστοι πολίτες στις κοινωνίες που ζουν δεν είναι το ίδιο στην Ελλάδα, το περιβάλλον του μετρό της Αθήνας επιβάλλει καθαριότητα  όχι οι σταθμοί των ΚΤΕΛ κ.α.

Συνεπώς η διοικητική αποκέντρωση της χώρας πρέπει να είναι η  χρυσή τομή μεταξύ της συμμετοχής και της αποτελεσματικότητας. ΄Ετσι θα εξυπηρετηθούν οι προαναφερθέντες στόχοι.
ΑΝΑΛΥΣΗ – ΠΡΟΤΑΣΗ
Ο γνώμονας των παρακάτω σκέψεων που κατατίθενται για προβληματισμό και ωρίμανση λαμβάνει υπόψη του:
•    Το γεωγραφικό και πληθυσμιακό μέγεθος της χώρας
•    Το ανάγλυφο της χώρας
•    Τη  γεωπολιτική θέση της χώρας που αποτρέπει την δημιουργία μιας  ομοσπονδίας περιφερειών
Κατόπιν αυτών θα πραγματευθώ  τα εξής βασικά θέματα
Α)  Κριτήρια αποτελεσματικότητας μιας διοικητικής δομής και
 Β)  Κριτήρια συμμετοχής δηλαδή, κάτοικος, πολίτης , οικονομική μονάδα.
Επιπροσθέτως  οι δύο μονάδες αυτοδιοίκησης όπως το σύνταγμά μας αλλά και το σχέδιο του ευρωσυντάγματος επιτάσσει πρέπει να ανταποκρίνονται στα εξής κριτήρια σχεδιασμού:
1.    Ομοιογένεια ως προς την χωροταξία και  γεωγραφία καθώς και τις βασικές οικονομικές δραστηριότητες .
2.    Δυνατότητα σύγκλισης μέσα στην ίδια αυτοδιοικητική δομή                π.χ. το δίπολο βοράς – νότος εμφανίζεται και στο νομό μεταξύ πρωτεύουσας και υπαίθρου.
3.    Η κρίσιμη γεωγραφική, πληθυσμιακή και οικονομική μάζα ώστε να είναι δυνατή η ανταγωνιστικότητα  με βάση τις αντίστοιχες δομές της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης. Τέλος
4.    Για την περιοχή μας βασικό κριτήριο ειδικής σημασίας αποτελεί η δυνατότητα ανάπτυξης μιας πολυπολιτισμικής κοινωνίας άμβλυνσης των αντιθέσεων και κοινωνικής ενσωμάτωσης των μειονοτήτων.
Με βάση τα παραπάνω και αρχίζοντας από το γενικό  προς το ειδικό προτείνω τα εξής:

ΘΕΜΑΤΑ ΔΟΜΗΣ

Κεντρική Διοίκηση
Πίστη μου είναι ένα μικρό και ευέλικτο κράτος στρατηγείο με πολιτικό σχεδιασμό λίγων Υπουργείων που θα προέλθει από την συγχώνευση και κατάργηση υφιστάμενων Υπουργείων.
π.χ. ενσωμάτωση του υπουργείου Δημόσιας Τάξης στο Εσωτερικών Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης , ενσωμάτωση του υπουργείου Τουρισμού στο Υπουργείο Ανάπτυξης , Δημιουργία Υπουργείου Κοινωνικής Πολιτικής που θα προέλθει από συγχώνευση των Υπουργείων Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας , κατάργηση των υπουργείων Μακεδονίας – Θράκης και Αιγαίου κ.λπ.
Βάσει των προαναφερθέντων η νομαρχία αποκτά άλλο περιεχόμενο.
Αποτελεί την αποσυγκεντρωμένη διοικητική δομή του κράτους και πρέπει να εξυπηρετεί το σύνολο των κρατικών λειτουργιών δηλαδή διοίκηση, αδειοδότηση, φορολογία, εξυπηρέτηση του πολίτη αλλά και δημόσια τάξη, δικαιοσύνη, υγεία και λειτουργία των χώρων εκπ/σης.
Μία οργανωμένη και σύγχρονη νομαρχιακή δομή αποσυγκεντρώνει τις σχέσεις κράτους πολίτη και μετατρέπει τα υπουργεία σε σύγχρονες αποτελεσματικές μονάδες στρατηγικού σχεδιασμού.
Στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης τα υπουργεία απασχολούν 150- 300 υπαλλήλους ενώ όλος ο υπηρεσιακός οργανισμός έχει αποσυγκεντρωθεί
Συνεπώς  η Νομαρχία πρέπει να διοικείται από την παράταξη που εκλέγεται σε εθνικό επίπεδο.
Κατά συνέπεια ο νομάρχης είτε ορίζεται από την κυβέρνηση, είτε εκλέγεται στις εθνικές εκλογές όπως και οι βουλευτές. Υπόκειται όμως σε έλεγχο σκοπιμότητας από τις αιρετές διοικήσεις των περιφερειών και των αντίστοιχων δήμων.
Δήμος
Κατ΄ αρχήν θεωρώ ότι πρέπει να υπάρξει και ένας δεύτερος Καποδίστριας ώστε να αποκτηθεί και στην Ελλάδα η κρίσιμη μάζα επιπέδου Ευρώπης. .
Ο πρωτοβάθμιος αυτοδιοικητικός θεσμός είναι  πυρήνας της έκφρασης των τοπικών κοινωνιών. Όσων δηλαδή ζουν , επιχειρούν και εργάζονται στην πολεοδομική μονάδα.
Κατά συνέπεια ο Δήμος εξασφαλίζει την λειτουργία της πόλης με στόχο την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Βιώσιμη πόλη, βιώσιμη ύπαιθρος , προσιτές και ποιοτικές υπηρεσίες, πόλοι για  ελεύθερο χρόνο, συγκοινωνία, και ανταγωνιστική χωροταξία δημιουργούν το περιβάλλον για ένα  ελκυστικό  για την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας συγκρότημα.
Περιφέρεια
Οι περιφέρειες πρέπει να αποτελούν αυτοτελείς μονάδες διοίκησης που θα ανταποκρίνονται σε συμβατά κριτήρια οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής σύγκλισης με τις περιφέρειες της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης. .
Με την έννοια αυτή είναι προφανές ότι τα δύο πολεοδομικά συγκροτήματα Αθηνών και Θεσσαλονίκης αποτελούν ξεχωριστές οικονομικές ενότητες και πρέπει να αντιμετωπισθούν ως Μητροπολιτικά Κέντρα.
Αν θεωρήσουμε ως βασικές οικονομικές δραστηριότητες την μεταποίηση, τις υπηρεσίες, τις δραστηριότητες της υπαίθρου και τον τουρισμό οι ελληνικές περιφερειακές δομές πρέπει να συνθέτουν τον εξής χάρτη:
Μακεδονία – Θράκη    ή    Μακεδονία -Θράκη- Β. Αιγαίο
Αιγαίο – Κρήτη         Ν. Αιγαίο-Κρήτη- Πελοπόννησος
Δυτική Ελλάδα-Ιόνια νησιά-Ήπειρος        Δυτική Ελλάδα-Ιόνια νησιά – Ήπειρος
Κεντρική Ελλάδα – Θεσσαλία        Κεντρική Ελλάδα – Θεσσαλία
Πελοπόννησος

Οι 7 ή οι 6 αυτές περιφέρειες μπορούν να συνθέσουν πληθυσμιακά και οικονομικά και χωροταξικά ισχυρές ανταγωνιστικές διοικητικές δομές που θα επιτύχουν την περιφερειακή ανάπτυξη και την οικονομική και κοινωνική σύγκλιση.

ΘΕΜΑΤΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ

Με βάση τις παραπάνω δομές προκύπτει η λογική που πρέπει να διέπει την οργάνωση της δημοκρατίας των θεσμών της αυτοδιοίκησης.
Δήμος
΄Αμεσα εκλεγόμενη δημοτική αρχή με εκλογικό σώμα την τοπική κοινωνία και όχι τους εκλογείς των εθνικών εκλογών.
Στα πλαίσια αυτά πρέπει να εξασφαλισθεί η έκφραση όλων όσων ζουν και εργάζονται στον χώρο του Δήμου . Δημοτών, ετεροδημοτών αλλά και των οικονομικών μεταναστών διότι όλοι αυτοί συνθέτουν  τον πυρήνα των τοπικών κοινωνιών και οικονομιών.
Τα περί δυσκολίας κατάρτισης των εκλογικών καταλόγων στην εποχή της πληροφορικής είναι προφάσεις εκ του πονηρού.
Περιφέρεια
Η εκλογή της διοίκησης της περιφέρειας αποτελεί εγγύηση της περιφερειακής έκφρασης των πολιτών. Γίνεται από το άθροισμα των εκλογικών καταλόγων των τοπικών αυτοδιοικήσεων.
Στην περίπτωση αυτή ένας συνδυασμός άμεσης και έμμεσης εκλογής περιφερειάρχη και περιφερειακού συμβουλίου δημιουργούν την χρυσή τομή  συμμετοχής του πολίτη αλλά και της τεχνικής αποτελεσματικότητας της περιφέρειας ως συνισταμένης των τοπικών κοινωνιών μιας ευρύτερης γεωγραφικής και οικονομικής μονάδας.

ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΡΩΝ

Βασική προϋπόθεση της οικονομικής αυτοδυναμίας των θεσμών της Τ.Α. αποτελεί:
•    Ο έλέγχος και η διαφάνεια
•    Ο σχεδιασμός και η αποτελεσματικότητα
•    Η συμμετοχή των πολιτών γιατί ο φόρος αναδιανέμεται στο χώρο τους.
΄Ετσι εκτός των εθνικών πόρων που χρειάζονται  για το στρατηγικό σχεδιασμό της οικονομίας, για την άμυνα, την εξωτερική πολιτική, το περιεχόμενο της παιδείας και τις  μεταφορές  όλα τα υπόλοιπα θέματα αφορούν τον περιφερειακό προγραμματισμό και χρηματοδότηση.
Συνεπώς το κύριο βάρος του προϋπολογισμού των περιφερειών πρέπει να προκύπτει από την φορολογία των περιφερειακών οικονομικών δραστηριοτήτων.
Το κράτος στα πλαίσια της περιφερειακής σύγκλισης πρέπει να φροντίζει μόνο για θέματα αναδιανομής από τις πλουσιότερες στις φτωχότερες περιφέρειες.
Με τον τρόπο αυτό θα ενισχυθεί η ανταποδοτικότητα και η διαφάνεια της διαχείρισης και θα καταστεί πραγματικός ο έλεγχος της χρηστής διαχείρισης των πόρων σε όλα τα επίπεδα.
΄Ετσι ο πολίτης θα γνωρίζει την κατανομή της συνεισφοράς του για την πόλη του , την περιφέρειά του αλλά και για την αναδιανομή της κεντρικής διοίκησης στο πλαίσιο της αλληλεγγύης προς τις φτωχότερες περιφέρειες.
Αυτό αποτελεί την προϋπόθεση για την πάταξη του σπάταλου κράτους και την δίκαιη κατανομή των εσόδων του προϋπολογισμού.
Π.χ. το Λονδίνο που διοργανώνει τους Ολυμπιακούς αγώνες θα αποτελέσει τον κύριο χρηματοδότη των υποδομών ενώ οι κάτοικοι των άλλων περιφερειών δεν θα επιβαρυνθούν διότι δεν θα συμμετέχουν και στα μεταολυμπιακά οφέλη. Επισημαίνω φυσικά ότι το Μητροπολιτικό Λονδίνο είναι μεγαλύτερο πληθυσμιακά από την Ελλάδα γι αυτό είναι αναγκαίο ο όρος μέγεθος κλίμακας  να γίνει οικείος σε όλους τους έλληνες ενεργούς πολίτες.
Η αποκέντρωση των κρατικών εσόδων θα αποδώσει αξιοπιστία στην αυτοδιοίκηση και θα αναβαθμίσει την διαχειριστική ικανότητα ως βασικό κριτήριο εκλογής των δημοτικών αρχόντων. Σήμερα οι δημοτικοί άρχοντες κρίνονται από αόριστες πολιτικές και κομματικές πλειοψηφίες και από την δυνατότητά τους να εξασφαλίζουν , λόγω γνωριμιών, χρηματοδοτήσεις σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού χωρίς κριτήρια κόστους οφέλους. ΄Ετσι διαιωνίζουμε   την περιφερειακή ανισότητα αφού ο πλούσιος και μεγάλος δήμος έχει μεγαλύτερο πολιτικό βάρος από τον φτωχό και μικρό δήμο.
•    Η ισχύς μιας τέτοιας μεταρρύθμισης πρέπει να έχει ορίζοντα θεσμοθέτησης το 2008   και πρακτική εφαρμογή μετά την κατανομή του 4ου Κ.Π.Σ.  Ο νοών νοείτω.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ – ΘΡΑΚΗ

Η πρότασή μου για περιφέρεια Μακεδονία – Θράκη ή Μακεδονία – Θράκη – Β. Αιγαίο βασίζεται στην ανάγκη  δημιουργίας μίας μεγάλης κρίσιμης μάζας ιστορικής και κοινωνικής συνοχής αλλά και της απαραίτητης οικονομικής βάσης για την ανάπτυξη του βορειοανατολικού τμήματος της Ελλάδας.
Μέσα σ΄ αυτό το γίγνεσθαι η πολυπολιτισμικότητα , η γεωγραφική , κλιματολογική και μεταφορική ενότητα της Θράκης αλλά και οι οικονομικές δραστηριότητες μπορούν να την βοηθήσουν να ξεφύγει από τα ψευτοπροβλήματα των τοπικών ιδιομορφιών και να ενταχθεί σε μια ισχυρή περιφέρεια πύλη στην διευρυνόμενη Ευρώπη, φορέα ανταλλαγής ανθρώπων, κεφαλαίων και υπηρεσιών με τα αναπτυσσόμενα Βαλκάνια.
Έτσι η πολυπολιτισμικότητα σε θρησκευτικό, εθνικό και γλωσσικό επίπεδο θα αποτελέσει το συγκριτικό πλεονέκτημα για την ανταγωνιστικότητα και την διείσδυση της οικονομίας των ενεργών πολιτών της  Θράκης στις γειτονικές χώρες.
Ευχαριστώ

Μαζί με την ομιλία μου καταθέτω και την εισήγησή μου στο Αναπτυξιακό συνέδριο της Ξάνθης και τις προτάσεις που υπέβαλα στο 5ο συνέδριο Θρακών.”